— beeld —
— persbericht —
— affiche —
— uitnodiging —
— tekst —
Utrecht Manifest 2009
Artistiek Directeur: Guus Beumer
Van 4 t/m18 oktober 2009 vindt Utrecht Manifest 2009 (UM 2009) plaats, de tentoonstellingen duren langer. Deze biënnale wil aan de vraag hoe en in welke vorm 'het sociale' vandaag de dag tot stand komt aandacht besteden: niet op een thematische manier, maar door de culturele modellen waaruit biënnales doorgaans bestaan, zoals de museumtentoonstelling, het studentenproject, het model van de ‘real intervention’ en zelfs het communicatietraject, allereerst als sociale modellen te benaderen. Modellen die stuk voor stuk de vraag opwerpen wat de noodzaak en urgentie van sociale vormgeving is.
Het resultaat van deze werkwijze is dat elk programmaonderdeel specifiek in plaats van illustratief is, waarbij het perspectief op het sociale voortkomt uit het model zelf. Dit maakt het voor de bezoekers interessant de gehele biënnale te bezoeken. In plaats van alleen een enkel onderdeel te zien, kunnen zij bij ieder onderdeel een volstrekt eigen antwoord krijgen op een specifieke vraag en zo de complexiteit en zelfs de tegenstrijdigheden van sociale vormgeving ervaren. Ieder onderdeel kent een eigen parallelprogramma, dat is opgebouwd uit films en video’s, tijdelijke en geïmproviseerde presentaties, bijeenkomsten in de vorm diners of tea’s en meer reguliere lezingen en debatten.
www.utrechtmanifest.nl
Hier vindt u actuele informatie over UM 2009, kunt u deelnemen aan het debat, informatie uitwisselen en ideeën en opvattingen over en ervaringen met social design delen. www.utrechtmanifest.nl is een platform voor alle betrokkenen en iedereen die zich op welke manier dan ook met social design bezighoudt.
Unresolved Matters: Social Utopias Revisited
Welke bijdrage kan design leveren aan de toekomst van onze samenleving? Gezien de actuele discussies over social design is het toepasselijk de blik ook op het verleden te richten. Al rond de overgang van de negentiende naar de twintigste eeuw valt, en met name in Duitsland en Nederland, een toenemend aantal pogingen waar te nemen de cultuur van alledag, de industriële cultuur en zelfs het totale leven ‘van sofakussen tot stedenbouw’ (Herman Muthesius) kritisch onder de loep te nemen. In deze fundamentele benadering van leef- en woonstijlen lijkt de huidige periode op de beginjaren van de vorige eeuw. Het perspectief van de terugblik, waar de tentoonstelling Unresolved Matters van uitgaat, is echter niet bedoeld als een simplistisch ‘leren van de geschiedenis’, maar komt eerder voort uit de vraag in hoeverre een samenleving haar sociale potentieel kan ontdekken en ontplooien en daarop kan reflecteren.
Drie boeken - Ebenezer Howard, Garden Cities of To-morrow (1898), Siegfried Giedion, Befreites Wohnen (1929), Victor Papanek, Design for the Real World (1971) - bieden een structuur voor drie visuele ruimtes: Social Greenery, Social Transparency, Social Sculpture. Daarin representeren stoelontwerpen van Thonet tot Castiglioni, glas van A.D. Copier tot Wilhelm Wagenfeld, mode van Henry van de Velde via Johannes Itten tot papieren kleding, multiples van Joseph Beuys, utopische ontwerpen van Haus-Rucker-Co tot Archigram en Earth Cloths van El Anatsui naast conceptuele werken van Stephen Willats, de verschillende lagen en facetten van social design sinds 1900.
Unresolved Matters: Social Utopias Revisited
04.10.2009–14.02.2010
Centraal Museum, Nicolaaskerkhof 10, Utrecht
www.centraalmuseum.nl
Open: dinsdag t/m zondag 11-17 uur
Unforeseen Magic
Tegenover het Centraal Museum ligt CM Studio, die twee weken lang als centrale locatie fungeert voor alle bezoekers aan UM 2009, met onder meer een informatiebalie. In deze ruimte heeft Bas van Tol de fysieke randvoorwaarden van de tentoonstelling Koer Locale in W139 in Amsterdam uit 1992 gereproduceerd. Deze tentoonstelling, ook toentertijd door Van Tol geïnitieerd en samengesteld, samen met Madje Vollaers en Pascal Zwart, was één van de eerste modellen van een ‘open channel’ platform in Nederland, dat enkele maanden lang continu veranderde en allerlei netwerken en disciplines verenigde.
Ditmaal komt de keuze voor de presentaties voor een belangrijk deel voort uit toeval en uit overwegingen als directe beschikbaarheid en lage kosten: Unforeseen Magic! Zo wordt er een historische video getoond van Buckminster Fuller, die van honderden hippies vragen krijgt gesteld over hoe wij allen een bijdrage kunnen leveren aan de wereld. Debra Solomon organiseert een diner voor en met verschillende actiegroeperingen in de stad Utrecht. Club Donny presenteert de nieuwste uitgave van het gelijknamige tijdschrift en er worden tassen en andere producten uit Guatemala verkocht, die vrouwen van de organisatie Ajkem’a Loy’a hebben ontworpen en geproduceerd, onder begeleiding van studenten van The New School in New York. Van kunstenaar Paulien Oltheten worden foto's, filmbeelden, tekeningen en tekstfragmenten getoond.
Unforeseen Magic
04.10.2009-18.10.2009
CM Studio, Agnietenstraat 2, Utrecht
www.centraalmuseum.nl
Open: dinsdag t/m zondag 11-17 uur
Urgent Methods: Design Education Examined
In het jaar waarin de negentigste verjaardag van Bauhaus wordt gevierd, het meest invloedrijke model van ontwerponderwijs in de 20ste eeuw, onderzoekt UM 2009 het ontwerponderwijs in Nederland op zijn uitgangspunten, maatschappelijk ambities en resultaten. Met behulp van verscheidene interviews zijn Louise Schouwenberg en Gert Staal nagegaan hoe bepaalde agenda’s binnen het Nederlandse ontwerponderwijs zijn geïntroduceerd, onder welke invloeden die agenda’s in de loop van de jaren zijn geëvolueerd en tot welke resultaten deze hebben geleid. De tentoonstelling presenteert deze interviews en laat voorbeelden van studentenprojecten zien, zowel van recente als oudere datum, die de geïnterviewde hoofden en docenten van ontwerpafdelingen als exemplarisch ervaren voor hun visie op het vakgebied.
Urgent Methods geeft geen volledig portret van het ontwerponderwijs in Nederland, maar toont verschillende duidelijk van elkaar onderscheiden visies op het vakgebied van zes sleutelfiguren. Drie opleidingen, zes docenten: Design Academy Eindhoven: Gijs Bakker (hoofd van de masteropleiding IM) en Lidewij Edelkoort (voormalig artistiek directeur); TU Delft: Bruno Ninaber van Eyben en Matthijs van Dijk (beiden hoogleraar Industrieel Ontwerpen); HKU: Henk Slager (lector en hoofd van de mastersopleidingen) en Jeroen van Mastrigt (lector Art & Technology en initiator van de eerste voltijds gameopleiding in Europa: Game Design & Development). Achttien studenten: o.a. Sonja Bäumel, Joris Laarman, Richard Hutten, Marije Vogelzang, Maarten Baas, Lonny van Rijswijck c.s., Gerwin Hoogendoorn, Doeke de Walle, Femke de Boer, Richard Boeser, Marc Andrews, Josine Vermeij, Ignacio Carmona, Fabian Akker c.s., Douwe-Sjoerd Boschman c.s., Yishay Cohen c.s.
Urgent Methods: Design Education Examined
04.10.2009-15.11.2009
Jongeriusvilla, Kanaalweg 64, Utrecht
www.jongeriuscomplex.nl
Open: dinsdag t/m zondag 11-17 uur
User’s Manual: The Grand Domestic Revolution
Wat gebeurt er als wij de huiselijke sfeer als uitgangspunt nemen voor publieksactiviteiten? Kunnen wij de actualiteit van design uitdagen door verschillende vormen van wonen bijeen te brengen in één appartement? Op uitnodiging van UM 2009 stelt Casco Office for Art, Design and Theory voor de actualiteit van de privéruimte te onderzoeken in relatie tot de buren, de wijk, en de stad en het potentieel aan veranderingsmogelijkheden te verkennen. Hiervoor zal Casco’s ruimte op de Nieuwekade in Utrecht gedurende een jaar worden uitgebreid met een nabijgelegen appartement, van waaruit de transformatie van een privéhuishouden in een locatie voor collectief wonen en gedeeld auteurschap gestalte krijgt. In dat jaar zullen kunstenaars, ontwerpers en andere betrokkenen als tijdelijke bewoners worden uitgenodigd in het appartement. Dit huiselijke domein zal tevens open blijven voor het publiek. Bezoekers kunnen de doorlopende transformatie van de ruimte niet alleen bekijken, maar ook bijdragen aan dit proces en zo aan de totstandkoming van een collectief ‘user manual’ voor een veranderende visie op zowel het private als het publieke domein.
Aarzel niet contact op te nemen met Casco en te vragen naar de mogelijkheid een eigen bijdrage te leveren aan het project en/of naar tijdelijke bewoning van het appartement. U kunt onze activiteiten bijhouden via de website van UM 2009 en van Casco.
User’s Manual: The Grand Domestic Revolution
04.10.2009-03.10.2010
Casco, Nieuwekade 213-215, 3511 RW Utrecht
Casco House, Bemuurde Weerd OZ 18B, Utrecht
www.cascoprojects.org
Open: dinsdag t/m zondag 12-18 uur
United Minds: Hoograven Invites You!
Op allerlei plaatsen in Nederland worstelen bestuurders en bewoners met de erfenis van de naoorlogse bouwhausse. Wijken die ooit de belofte van sociale harmonie en individuele ontplooiing belichaamden lijden inmiddels onder verpaupering en desintegratie. Sloop, gevolgd door eigentijdse nieuwbouw, lijkt de enige remedie. Maar is dit tabula rasa-model werkelijk de ultieme strategie? Of zijn er alternatieven die meer recht doen aan de sociale ambities van het oorspronkelijke ontwerp?
In de Utrechtse wijk Hoograven heeft Utrecht Manifest alle partijen (bewoners, corporaties, gemeente, opleidingen) betrokken in het transformatieproject Hoograven Invites You!, een stedenbouwkundig onderzoek geleid door de architecten Alfredo Brillembourg en Hubert Klumpner. Hun bureau Urban-Think Tank is gewend te werken in de sloppenwijken van Caracas. Hoewel alles er schaars is, ontbreekt het de bewoners niet aan vindingrijkheid en de energie om zaken te veranderen. De architecten mobiliseren deze energie om met de bewoners gemeenschappelijke voorzieningen te ontwerpen en te bouwen, en zo de sociale structuur van de ‘barrio’ te versterken, niet door een dictaat op te leggen, maar door het ontwerperschap met de bewoners te delen.
Diezelfde strategie hanteren de architecten nu in hun benadering van Hoograven. Studenten van Columbia University (New York), de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en Universiteit Utrecht nemen deel aan de verkenning van het toekomstige Hoograven.
De tentoonstelling in de Pastoe Fabriek, gelegen in Hoograven, toont analyses en verbeeldingen en daagt bezoekers uit om mee te denken over de betekenis van social design voor de stedelijke ontwikkeling.
United Minds: Hoograven Invites You
04.10.2009-08.11.2009
De Pastoe Fabriek, Rotsoord 3, Utrecht
www.ccaa.nl/page/3392/nl
Open: woensdag t/m vrijdag 12-17 uur, zaterdag 10-17 uur, zondag (alleen op 04.10 & 8.11) 12-17 uur
UM 2009 werd mede mogelijk gemaakt door
Bo-Ex, Centraal Museum, Dutch Design Double, Gemeente Utrecht, K.F. Hein Fonds, Ministerie van Economische Zaken, Mitros, Mondriaan Stichting, Pastoe, Portaal, Provincie Utrecht, SNS REAAL Fonds, Stichting DOEN, Vrede van Utrecht
Initiatiefnemers
Centraal Museum, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Pastoe, Universiteit Utrecht
Unresolved Matters, Unforeseen Magic, Urgent Methods, User’s Manual, United Minds:
Elly Albers, Sanne Bais, Claudia Banz, Hanneke Beukers, Guus Beumer, Binna Choi, Deneuve Cultural Projects (Daniël Bouw & Taco de Neef), EventArchitectuur (Herman Verkerk & Paul Kuipers), John Finedit, Olga Godschalk, Wieteke van Hecke, Renee van der Heijden, Kein.org (Florian Schneider), Liquid Frontiers (Sabine Dreher & Christian Muhr i.s.m. Gregor Eichinger), Hendrikje Loof, Peter Mason, Metahaven (Daniël van der Velden, Vinca Kruk, Gon Zifroni i.s.m. Femke Herregraven), Anneke Moors, Saskia Schoenmaker, Louise Schouwenberg, Maarten Smeets, Debra Solomon, Gert Staal, Studio Makkink & Bey (Jurgen Bey & Merel van Tellingen), Engelien van Thiel, Bas van Tol, traast + gruson (Edith Gruson), Urban-Think Tank (Alfredo Brillembourg & Hubert Klumpner)
